Czasowniki modalne

(Ten rozdział pochodzi z książki Deutsch mit Akkusativ und Pommes, bitte!Książkę można nabyć w formacie PDF klikając TU lub czytać na blogu. Możesz również zostać Patronem (kliknij tu) i dostać ją za darmo. Co jakiś czas będę publikował kolejne rozdziały. Życzę miłej lektury!)

Czasowniki modalne odgrywają ważną rolę w języku niemieckim, ponieważ pomagają określić sposób realizacji danej czynności. W konstrukcji zdania z czasownikiem modalnym, czasownik wyrażający czynność jest na końcu zdania w bezokoliczniku, czyli w formie czasownika nieodmienionego .

W języku niemieckim wyróżniamy 6 czasowników modalnych:

  • können (móc, umieć, potrafić)
  • wollen (chcieć)
  • müssen (musieć)
  • sollen (mieć powinność, obowiązek coś zrobić)
  • dürfen (móc za pozwoleniem)
  • mögen (lubić natomiast w trybie przypuszczającym oznacza wyrażenie życzenia – chcieć)

Poniżej podaję odmianę czasowników modalnych, ponieważ jest ona nieregularna. Ułatwieniem jest, że forma czasownika w pierwszej i trzeciej osobie liczby pojedynczej jest taka sama, a forma czasownika w pierwszej i trzeciej osobie liczby mnogiej równa jest bezokolicznikowi.

Przykłady zastosowania czasowników modalnych w czasie teraźniejszym, Präsens:

  • Ich kann ein bisschen Deutsch sprechen. Potrafi ę trochę mówić po niemiecku.
  • Ich will Deutsch lernen. Chcę uczyć się języka niemieckiego.
  • Ich muss mit dem Hund spielen. Muszę się bawić z psem.
  • Ich soll mein Zimmer aufräumen. Mam posprzątać mój pokój.
  • Ich darf nicht zu spät nach Hause kommen. Nie mogę przyjść za późno do domu.
  • Ich mag Fremdsprachen lernen. Lubię uczyć się języków obcych.
  • Ich möchte nach Deutschland fahren. Chcę jechać do Niemiec.

Poniżej podaję odmianę czasowników modalnych w czasie przeszłym, Präteritum (Imperfekt), ponieważ wyrażanie sposobów realizacji danych czynności jest równie ważne w czasie teraźniejszym jak i przeszłym. Odmiana czasowników modalnych w czasie przeszłym Präteritum charakteryzuje się brakiem tzw. umlautów. Ułatwieniem jest, że forma czasownika w pierwszej i trzeciej osobie liczby pojedynczej jest taka sama, a forma czasownika w pierwszej i trzeciej osobie liczby mnogiej równa jest bezokolicznikowi.

W tabelce przy du przy czasowniku sollen wkradł się błąd. Powinno być „du solltest”.

Przykłady zastosowania czasowników modalnych w czasie przeszłym, Präteritum:

  • Ich konnte ein bisschen Deutsch sprechen. Potrafiłem trochę mówić po niemiecku.
  • Ich wollte Deutsch lernen. Chciałem uczyć się języka niemieckiego.
  • Ich musste mit dem Hund spielen. Musiałem się bawić z psem.
  • Ich sollte mein Zimmer aufräumen. Miałem posprzątać mój pokój.
  • Ich durfte nicht zu spät nach Hause kommen. Nie mogłem przyjść za późno do domu.
  • Ich mochte Fremdsprachen lernen. Lubiłem uczyć się języków obcych.
Udostępnij

Verb am Ende, czyli czasownik na końcu (Nebensatz)

(Ten rozdział pochodzi z książki Deutsch mit Akkusativ und Pommes, bitte!Książkę można nabyć w formacie PDF klikając TU lub czytać na blogu. Możesz również zostać Patronem (kliknij tu) i dostać ją za darmo. Co jakiś czas będę publikował kolejne rozdziały. Życzę miłej lektury!)

Kolejną zasadą, która również dotyczy czasownika, w tym przypadku czasownika w zdaniu podrzędnie złożonym jest Verb am Ende, czyli czasownik na końcu. Niezależnie od tego, jakiego czasu będziemy używać, to czasownik odmieniony będzie na końcu zdania. Spójniki, które tworzą zdanie podrzędnie złożone, to m.in.: weil (bo, ponieważ), dass (że), ob (czy).

Zdanie, w którym występują W-Wort (wie, was, wo itp.), po przekształceniu w zdanie podrzędnie złożone, będzie również miało czasownik na końcu.

Przejdźmy zatem do przykładów.

Ich gehe nicht zur Schule. Ich bin krank.

Nie idę do szkoły. Jestem chory.

Te dwa zdania połączymy spójnikiem weil (bo).

Ich gehe nicht zur Schule, weil ich krank bin.

Nie idę do szkoły, bo jestem chory. (bo chory jestem)

Er ist zu Hause. On jest w domu.

To zdanie połączymy spójnikiem dass (że).

Ich denke, dass er zu Hause ist.

Myślę, że on jest w domu. (że on w domu jest.)

Kommst du morgen? Przyjdziesz jutro?

To zdanie połączymy spójnikiem ob (czy).

Er fragt, ob du morgen kommst.

On pyta, czy jutro przyjdziesz.

Wie heißt du? Jak się nazywasz?

To zdanie połączymy spójnikiem W-Wort – wie (jak).

Er fragt, wie du heißt.

On pyta, jak się nazywasz.

Jak widać w przypadku tych spójników nic – poza kolejnością wyrazów w zdaniu – nie zmienia się. Spójnik wypycha czasownik na koniec zdania. Oto cała filozofia zdania podrzędnie złożonego. Trzeba tylko pamiętać – Verb am Ende!

Udostępnij

Czasownik i zaimek zwrotny, czyli zasada babeczek

(Ten rozdział pochodzi z książki Deutsch mit Akkusativ und Pommes, bitte!Książkę można nabyć w formacie PDF klikając TU lub czytać na blogu. Możesz również zostać Patronem (kliknij tu) i dostać ją za darmo. Co jakiś czas będę publikował kolejne rozdziały. Życzę miłej lektury!)

W języku niemieckim funkcjonują również czasowniki zwrotne, np. sich waschen, sich interessieren itp. Można to porównać do polskich czasowników zwrotnych, np. myć się, interesować się itp. Sich czyli polskie się świadczy o zwrotności czasownika i nazywany jest zaimkiem zwrotnym. Zaimek zwrotny nie odmienia się w języku polskim, natomiast w języku niemieckim podlega odmianie.

Bywa, że uczący się języka niemieckiego nie do końca wiedzą, w jakim miejscu postawić zaimek zwrotny. Wielu nauczycieli myśli, że jest to sprawa oczywista i nie trzeba tego tłumaczyć. Jednak zauważyłem, że wielu moich słuchaczy stosowało metodę na chybił trafił w umiejscowieniu zaimka zwrotnego. Stąd pomysł na krótkie wyjaśnienie za pomocą babeczek. Aby dobrze zapamiętać tę konstrukcję, należy ją sobie zwizualizować. Wyobraźmy sobie, że czasownik to macho (maczo), który zawsze chodzi z dwoma kobietami (babeczkami). Z jednej strony babeczka z osobowością, z drugiej zaś babeczka z urodą. Jedna babeczka to zaimek osobowy (babeczka z osobowością), np. ich, a druga zaimek zwrotny (babeczka z urodą jak się znudzi, podlega zwrotowi jak butelka z kaucją i ulega wymianie na nową pełną butelkę), np. mich. Macho – czasownik, np. (sich) interessieren – otoczony babeczkami, znajduje się w centrum uwagi, w środku, czyli na drugim miejscu, jak na ilustracji poniżej.

Jednak nie zawsze jest tak, że macho jest otoczony przez te dwie babeczki. Czasem taki macho musi załatwić pewne sprawy i kobiety schodzą na drugi plan. Jeśli pojawi się ktoś od interesów, to hierarchia wygląda następująco. Najpierw jest określenie czasu zurzeit, z którym to macho prowadzi przez jakiś okres interesy. Następnie sam macho, który dba o swój biznes. Potem jego babeczka ich, ponieważ ma osobowość. Potem babeczka mich, bo jest tylko urodziwa, a na końcu wszystko to, co nie ma aż tak dużego znaczenia.

W ten oto wizualny sposób udało się moim słuchaczom trwale zapamiętać, jakie miejsce zaimek zwrotny zajmuje w zdaniu. Jeśli trzeba zastosować zaimek zwrotny, wystarczy pomyśleć o zasadzie babeczek.

Udostępnij

Verb auf Position zwei, czyli czasownik na drugim miejscu. Podstawowe zasady konstrukcji zdań (Hauptsatz)

(Ten rozdział pochodzi z książki Deutsch mit Akkusativ und Pommes, bitte!Książkę można nabyć w formacie PDF klikając TU lub czytać na blogu. Co jakiś czas będę publikował kolejne rozdziały. Życzę miłej lektury!)

W gramatyce niemieckiej pierwszoplanową rolę odgrywa, moim zdaniem, czasownik. To od niego zależna jest w głównej mierze równowaga w zdaniu. Aby tworzyć ładne, krótkie i poprawne zdania, wystarczy pamiętać o umieszczeniu czasownika w zdaniu nadrzędnym/twierdzącym/prostym na drugim miejscu. Oto cała filozofia.

Należy pamiętać, że ważna jest tu również odmiana czasownika, odmiana rodzajnika, przymiotnika itp., jednak uważam to za oczywiste. Główną rzeczą zachowującą równowagę w zdaniu jest odpowiednie rozmieszczenie części zdania. Najważniejsze, aby czasownik znajdował się na 2 miejscu. Jeśli chodzi o tworzenie pytań, to mamy dwie możliwości:

– pytanie zaczynające się od tzw. W-Wort, czyli wie (jak?), was (co?), wo (gdzie?), wann (kiedy?) itp. Czasownik pozostaje nadal na miejscu drugim.

– pytanie zaczynające się od czasownika. W tym przypadku czasownik trafia na miejsce pierwsze. Porównując zdanie twierdzące i pytające, widzimy, że czasownik zamienia się miejscami z podmiotem.

Udostępnij

Przyimki z rodzajnikiem

(Ten rozdział pochodzi z książki Deutsch mit Akkusativ und Pommes, bitte!Książkę można nabyć w formacie PDF klikając TU lub czytać na blogu. Co jakiś czas będę publikował kolejne rozdziały. Życzę miłej lektury!)

Ciekawym i godnym omówienia zagadnieniem, które – do czasu wyjaśnienia – sprawiało problem moim słuchaczom jest przyimek z rodzajnikiem określonym i nieokreślonym. Nie wiedzieli, kiedy mają użyć Dativ’u, a kiedy Akkusativ’u.

Wynika to z błędu popełnianego w języku polskim. Ze względu na wygodę mówimy Gdzie idziesz? Gdzie jesteś? Zamiast Dokąd idziesz? Gdzie jesteś? Pytania Wohin? / dokąd? w Akkusativ’ie i Wo? / gdzie? w Dativ’ie są bardzo pomocne w zrozumieniu tego zagadnienia.

Umiejętność stawiania właściwych pytań ułatwia poprawnie odmieniać zarówno rodzajnik określony jak i nieokreślony. Np.:

Jadę w góry. / Ich fahre ins (in + das = ins) Gebirge. -> bo dokąd jadę? – czyli Akkusativ. (ruch)

Jestem w górach. / Ich bin im (in + dem = im) Gebirge. -> bo gdzie jestem? – czyli Dativ. (bezruch)

Kładę książkę na stole. / Ich lege das Buch auf einen/den Tisch. -> bo dokąd ją kładę? – czyli Akkusativ. (ruch)

Książka leży na stole. / Das Buch liegt auf einem/dem Tisch. -> bo gdzie leży? – czyli Dativ. (bezruch)

Wszystko co związane jest z ruchem będzie dotyczyć Akkusativ’u, natomiast wszystko co związane ze statycznością, bezruchem będzie dotyczyć Dativ’u.

Udostępnij