Archiwum kategorii: Dobre rady i nie tylko

Verb am Ende, czyli czasownik na końcu (Nebensatz)

(Ten rozdział pochodzi z książki Deutsch mit Akkusativ und Pommes, bitte!Książkę można nabyć w formacie PDF klikając TU lub czytać na blogu. Możesz również zostać Patronem (kliknij tu) i dostać ją za darmo. Co jakiś czas będę publikował kolejne rozdziały. Życzę miłej lektury!)

Kolejną zasadą, która również dotyczy czasownika, w tym przypadku czasownika w zdaniu podrzędnie złożonym jest Verb am Ende, czyli czasownik na końcu. Niezależnie od tego, jakiego czasu będziemy używać, to czasownik odmieniony będzie na końcu zdania. Spójniki, które tworzą zdanie podrzędnie złożone, to m.in.: weil (bo, ponieważ), dass (że), ob (czy).

Zdanie, w którym występują W-Wort (wie, was, wo itp.), po przekształceniu w zdanie podrzędnie złożone, będzie również miało czasownik na końcu.

Przejdźmy zatem do przykładów.

Ich gehe nicht zur Schule. Ich bin krank.

Nie idę do szkoły. Jestem chory.

Te dwa zdania połączymy spójnikiem weil (bo).

Ich gehe nicht zur Schule, weil ich krank bin.

Nie idę do szkoły, bo jestem chory. (bo chory jestem)

Er ist zu Hause. On jest w domu.

To zdanie połączymy spójnikiem dass (że).

Ich denke, dass er zu Hause ist.

Myślę, że on jest w domu. (że on w domu jest.)

Kommst du morgen? Przyjdziesz jutro?

To zdanie połączymy spójnikiem ob (czy).

Er fragt, ob du morgen kommst.

On pyta, czy jutro przyjdziesz.

Wie heißt du? Jak się nazywasz?

To zdanie połączymy spójnikiem W-Wort – wie (jak).

Er fragt, wie du heißt.

On pyta, jak się nazywasz.

Jak widać w przypadku tych spójników nic – poza kolejnością wyrazów w zdaniu – nie zmienia się. Spójnik wypycha czasownik na koniec zdania. Oto cała filozofia zdania podrzędnie złożonego. Trzeba tylko pamiętać – Verb am Ende!

Czasownik i zaimek zwrotny, czyli zasada babeczek

(Ten rozdział pochodzi z książki Deutsch mit Akkusativ und Pommes, bitte!Książkę można nabyć w formacie PDF klikając TU lub czytać na blogu. Możesz również zostać Patronem (kliknij tu) i dostać ją za darmo. Co jakiś czas będę publikował kolejne rozdziały. Życzę miłej lektury!)

W języku niemieckim funkcjonują również czasowniki zwrotne, np. sich waschen, sich interessieren itp. Można to porównać do polskich czasowników zwrotnych, np. myć się, interesować się itp. Sich czyli polskie się świadczy o zwrotności czasownika i nazywany jest zaimkiem zwrotnym. Zaimek zwrotny nie odmienia się w języku polskim, natomiast w języku niemieckim podlega odmianie.

Bywa, że uczący się języka niemieckiego nie do końca wiedzą, w jakim miejscu postawić zaimek zwrotny. Wielu nauczycieli myśli, że jest to sprawa oczywista i nie trzeba tego tłumaczyć. Jednak zauważyłem, że wielu moich słuchaczy stosowało metodę na chybił trafił w umiejscowieniu zaimka zwrotnego. Stąd pomysł na krótkie wyjaśnienie za pomocą babeczek. Aby dobrze zapamiętać tę konstrukcję, należy ją sobie zwizualizować. Wyobraźmy sobie, że czasownik to macho (maczo), który zawsze chodzi z dwoma kobietami (babeczkami). Z jednej strony babeczka z osobowością, z drugiej zaś babeczka z urodą. Jedna babeczka to zaimek osobowy (babeczka z osobowością), np. ich, a druga zaimek zwrotny (babeczka z urodą jak się znudzi, podlega zwrotowi jak butelka z kaucją i ulega wymianie na nową pełną butelkę), np. mich. Macho – czasownik, np. (sich) interessieren – otoczony babeczkami, znajduje się w centrum uwagi, w środku, czyli na drugim miejscu, jak na ilustracji poniżej.

Jednak nie zawsze jest tak, że macho jest otoczony przez te dwie babeczki. Czasem taki macho musi załatwić pewne sprawy i kobiety schodzą na drugi plan. Jeśli pojawi się ktoś od interesów, to hierarchia wygląda następująco. Najpierw jest określenie czasu zurzeit, z którym to macho prowadzi przez jakiś okres interesy. Następnie sam macho, który dba o swój biznes. Potem jego babeczka ich, ponieważ ma osobowość. Potem babeczka mich, bo jest tylko urodziwa, a na końcu wszystko to, co nie ma aż tak dużego znaczenia.

W ten oto wizualny sposób udało się moim słuchaczom trwale zapamiętać, jakie miejsce zaimek zwrotny zajmuje w zdaniu. Jeśli trzeba zastosować zaimek zwrotny, wystarczy pomyśleć o zasadzie babeczek.

Verb auf Position zwei, czyli czasownik na drugim miejscu. Podstawowe zasady konstrukcji zdań (Hauptsatz)

(Ten rozdział pochodzi z książki Deutsch mit Akkusativ und Pommes, bitte!Książkę można nabyć w formacie PDF klikając TU lub czytać na blogu. Co jakiś czas będę publikował kolejne rozdziały. Życzę miłej lektury!)

W gramatyce niemieckiej pierwszoplanową rolę odgrywa, moim zdaniem, czasownik. To od niego zależna jest w głównej mierze równowaga w zdaniu. Aby tworzyć ładne, krótkie i poprawne zdania, wystarczy pamiętać o umieszczeniu czasownika w zdaniu nadrzędnym/twierdzącym/prostym na drugim miejscu. Oto cała filozofia.

Należy pamiętać, że ważna jest tu również odmiana czasownika, odmiana rodzajnika, przymiotnika itp., jednak uważam to za oczywiste. Główną rzeczą zachowującą równowagę w zdaniu jest odpowiednie rozmieszczenie części zdania. Najważniejsze, aby czasownik znajdował się na 2 miejscu. Jeśli chodzi o tworzenie pytań, to mamy dwie możliwości:

– pytanie zaczynające się od tzw. W-Wort, czyli wie (jak?), was (co?), wo (gdzie?), wann (kiedy?) itp. Czasownik pozostaje nadal na miejscu drugim.

– pytanie zaczynające się od czasownika. W tym przypadku czasownik trafia na miejsce pierwsze. Porównując zdanie twierdzące i pytające, widzimy, że czasownik zamienia się miejscami z podmiotem.

Przyimki z rodzajnikiem

(Ten rozdział pochodzi z książki Deutsch mit Akkusativ und Pommes, bitte!Książkę można nabyć w formacie PDF klikając TU lub czytać na blogu. Co jakiś czas będę publikował kolejne rozdziały. Życzę miłej lektury!)

Ciekawym i godnym omówienia zagadnieniem, które – do czasu wyjaśnienia – sprawiało problem moim słuchaczom jest przyimek z rodzajnikiem określonym i nieokreślonym. Nie wiedzieli, kiedy mają użyć Dativ’u, a kiedy Akkusativ’u.

Wynika to z błędu popełnianego w języku polskim. Ze względu na wygodę mówimy Gdzie idziesz? Gdzie jesteś? Zamiast Dokąd idziesz? Gdzie jesteś? Pytania Wohin? / dokąd? w Akkusativ’ie i Wo? / gdzie? w Dativ’ie są bardzo pomocne w zrozumieniu tego zagadnienia.

Umiejętność stawiania właściwych pytań ułatwia poprawnie odmieniać zarówno rodzajnik określony jak i nieokreślony. Np.:

Jadę w góry. / Ich fahre ins (in + das = ins) Gebirge. -> bo dokąd jadę? – czyli Akkusativ. (ruch)

Jestem w górach. / Ich bin im (in + dem = im) Gebirge. -> bo gdzie jestem? – czyli Dativ. (bezruch)

Kładę książkę na stole. / Ich lege das Buch auf einen/den Tisch. -> bo dokąd ją kładę? – czyli Akkusativ. (ruch)

Książka leży na stole. / Das Buch liegt auf einem/dem Tisch. -> bo gdzie leży? – czyli Dativ. (bezruch)

Wszystko co związane jest z ruchem będzie dotyczyć Akkusativ’u, natomiast wszystko co związane ze statycznością, bezruchem będzie dotyczyć Dativ’u.

Rodzajnik nieokreślony i określony z przymiotnikiem – część 3

(Ten rozdział pochodzi z książki Deutsch mit Akkusativ und Pommes, bitte!Książkę można nabyć w formacie PDF klikając TU lub czytać na blogu. Co jakiś czas będę publikował kolejne rozdziały. Życzę miłej lektury!)

Rodzajnik nieokreślony i określony + przymiotnik + rzeczownik w Dativ’ie, einem – ne’ en, dem – ne’ en (rodzaj męski)

Chcąc powiedzieć: Pomagam miłemu dziadkowi (pytanie komu? pomagam = miłemu dziadkowi = Dativ), musimy użyć rodzajnika nieokreślonego z przymiotnikiem miły – ne” , który przyjmuje końcówkę -en. Ponieważ mówimy o jakimś tam miłym dziadku, nie wiemy, o jakiego albo czyjego dziadka chodzi, więc użyjemy rodzajnika nieokreślonego. Jeśli wiemy, że dziadek – Opa ma rodzajnik określony der, to musimy użyć rodzajnika nieokreślonego z przymiotnikiem einem netten.

Chcąc powiedzieć: Pomagam temu miłemu dziadkowi (pytanie komu? pomagam = miłemu dziadkowi = Dativ), musimy użyć rodzajnika określonego z przymiotnikiem miły – ne” , który przyjmuje końcówkę -en. Ponieważ mówimy o tym konkretnym miłym dziadku, o którym wcześniej wspomnieliśmy, więc użyjemy rodzajnika określonego. Jeśli wiemy, że dziadek – Opa ma rodzajnik określony der, to musimy użyć rodzajnika określonego z przymiotnikiem dem netten.

Rodzajnik nieokreślony i określony + przymiotnik + rzeczownik w Dativ‘ie, einer – ne’ en, der ne’ en (rodzaj żeński)

Chcąc powiedzieć: Pomagam miłej babci (pytanie komu? pomagam = miłej babci = Dativ), musimy użyć rodzajnika nieokreślonego z przymiotnikiem miły – ne” , który przyjmuje końcówkę -en. Ponieważ mówimy o jakiejś tam miłej babci, nie wiemy, o jaką albo czyją miłą babcię chodzi, użyjemy rodzajnika nieokreślonego. Jeśli wiemy, że babcia – Oma ma rodzajnik określony die, to musimy użyć rodzajnika nieokreślonego z przymiotnikiem einer netten.

Chcąc powiedzieć: Pomagam tej miłej babci (pytanie komu? pomagam = miłej babci = Dativ), musimy użyć rodzajnika określonego z przymiotnikiem miły – ne” , który przyjmuje końcówkę -en. Ponieważ mówimy o tej konkretnej miłej babci, o której wcześniej wspomnieliśmy, użyjemy rodzajnika określonego. Jeśli wiemy, że babcia – Oma ma rodzajnik określony die, to musimy użyć rodzajnika określonego z przymiotnikiem der netten.

Rodzajnik nieokreślony i określony + przymiotnik + rzeczownik w Dativ’ie, einem – lus! gen, dem – lus! gen (rodzaj nijaki)

Chcąc powiedzieć: Pomagam zabawnemu dziecku (pytanie komu? pomagam = zabawnemu dziecku = Dativ), musimy użyć rodzajnika nieokreślonego z przymiotnikiem zabawny – lustig, który przyjmuje końcówkę -en. Ponieważ mówimy o jakimś tam zabawnym dziecku, nie wiemy, o jakie albo czyje dziecko chodzi, więc użyjemy rodzajnika nieokreślonego. Jeśli wiemy, że dziecko – Kind ma rodzajnik określony das, to musimy użyć rodzajnika nieokreślonego z przymiotnikiem einem lustigen.

Chcąc powiedzieć: Pomagam temu zabawnemu dziecku (pytanie komu? pomagam = zabawnemu dziecku = Dativ), musimy użyć rodzajnika określonego z przymiotnikiem zabawny – lustig, który przyjmuje końcówkę -en. Ponieważ mówimy o tym konkretnym zabawnym dziecku, o którym wcześniej wspomnieliśmy, użyjemy rodzajnika określonego. Jeśli wiemy, że dziecko – Kind ma rodzajnik określony das, to musimy użyć rodzajnika określonego z przymiotnikiem dem lustigen.

Poniżej zestaw tabel rodzajnika określonego i nieokreślonego z przymiotnikiem:

Mam takie ulubione ćwiczenie, które pozwala nauczyć się korzystania z tabel. To ćwiczenie jest chętnie wykonywane przez moich słuchaczy. Do tego ćwiczenia będziemy potrzebować wielu małych karteczek. Na karteczkach piszemy słowa w bezokoliczniku, czyli w nieodmienionej formie: osoby (ich, du, er…), czasownik (np. sein, machen, kaufen…), rzeczownik (der Stuhl, das Buch…). Karteczki układamy w zgrupowany, jak wyżej, sposób. W tym przypadku nasze pierwsze słowa to ich, haben i der Stuhl. Z tych słów musimy stworzyć zdanie. Kolejność w jakiej powinny te słowa zostać użyte, jest już utworzona. Tworząc, korzystamy z tabeli.

Krok I

Ich …

Krok II

Teraz muszę odpowiednio odmienić czasownik haben. Odmieniam go do osoby ich.

Ich habe …

Krok III

Następnie odmieniam rzeczownik der Stuhl według przypadku. Mam kogo? co? czyli Akkusativ. Wymieniam tą rzecz po raz pierwszy, więc muszę użyć rodzajnika nieokreślonego wg tabeli einen, bo Stuhl ma rodzajnik der.

Ich habe einen Stuhl.

Jeśli stworzyliśmy poprawne zdanie, można je zapisywać lub wypowiadać na głos. W zależności od potrzeb. Kiedy będziemy się już czuli swobodnie z tą ilością słów w zdaniu, możemy dołożyć kolejną grupę wyrazów:

osoby (np. der Vater, die Muter…), całość układając w kolejności: osoby (ich, du, er…) + czasownik (np. sein, machen, kaufen…) + osoby (np. der Vater, die Muter…) + rzeczownik (der Stuhl, das Buch…).

W tym przypadku nasze pierwsze słowa to er, kaufen, das Kind i die Lampe. Z tych słów musimy stworzyć zdanie. Kolejność, w jakiej te słowa powinny zostać użyte, jest już utworzona. Tworząc zdanie, korzystamy z tabeli.

Krok I

Er …

Krok II

Teraz muszę odpowiednio odmienić czasownik kaufen. Odmieniam go do osoby er.

Er kauft …

Krok III

Następnie odmieniam osobę das Kind według przypadku. Kupuję komu? czemu?, czyli Dativ.

Wymieniam tę rzecz po raz pierwszy, więc muszę użyć rodzajnika nieokreślonego wg tabeli einem, bo Kind ma rodzajnik das.

Er kauft einem Kind …

Krok IV

Odmieniam rzeczownik die Lampe według przypadku. Kupuje kogo? co?, czyli Akkusativ. Wymieniam tę rzecz po raz pierwszy, więc muszę użyć rodzajnika nieokreślonego wg tabeli eine, bo Lampe ma rodzajnik die.

Er kauft einem Kind eine Lampe.

Oczywiście można wykonywać te ćwiczenia, używając rodzajnika określonego, liczby mnogiej i przymiotnika. Kombinować można dowolnie. Po wielokrotnym wykonaniu tego rodzaju ćwiczeń na pewno utrwalą się zasady gramatyczne związane z odmianą, warto wtedy wykonać to ćwiczenie opierając się najpierw na zdobytej wiedzy, a po stworzeniu zdania sprawdzić rozwiązanie z tabelą.